Is het nu knarsetandend of tandenknarsend? En reikhalzend of halsreikend? Zelfs als tekstschrijver sta je af en toe met de mond vol tanden. Je hebt nu eenmaal van die woorden die door de jaren heen diverse vormen aannemen. Maar wat is juist?
REIKHALZEND OF HALSREIKEND?
Reikhalzend of halsreikend ergens naar uitzien betekent ergens verlangend naar uitzien. Het woord reikhalzend komt van het werkwoord rekhalzen, reikhalzen: ‘de hals rekken’. Dit woord gebruiken we nauwelijks meer. Ook halsreikend, dat voor het eerst in 1992 in de Van Dale opduikt, betekent met de hals naar iets reiken.
Reikhalzend is overigens gebruikelijker dan halsreikend. De figuurlijke betekenis is ontleend aan de letterlijke. Iemand die zijn hals rekt, probeert immers ergens dichterbij te komen. Zoals de giraffe bovenaan ongeveer dus…
KNARSETANDEN OF TANDENKNARSEN?
Knarsetanden of tandenknarsen is het malen van de tanden, bewust (van woede) of onbewust (in je slaap). Beide vormen bestaan en betekenen hetzelfde. Tandenknarsen krijgt een tussen-n omdat tand alleen een meervoud op -en heeft; knarsetanden krijgt geen tussen-n omdat knarsen een werkwoord is en geen zelfstandig naamwoord.
Welke vorm de oudste is, is niet bekend. Wel is tandenknarsen gebruikelijker. Er bestaan in het Nederlands veel woorden die beginnen met een zelfstandig naamwoord, gevolgd door een werkwoord (voetballen, stofzuigen of stofhappen). Het woord knarsetanden daarentegen, bestaat uit een werkwoord gevolgd door een zelfstandig naamwoord. Deze combinatie is veel zeldzamer en wordt ook eigenlijk niet meer nieuw gevormd. Denk aan woorden als klappertanden, stampvoeten of ehhh…reikhalzen!