Thuis in Taal

04/06/2019

De kracht van beeldspraak

‘Een beeld zegt meer dan duizend woorden’. Een vorm van beeldspraak en een cliché van heb ik jou daar. Toch valt niet te ontkennen dat een goed beeld veelzeggend is. Dat komt misschien zelfs wel door de afwezigheid van woorden. Ieder kan zijn eigen interpretatie, en dus woorden, aan een beeld verbinden. Het lijkt of we naar hetzelfde kijken, maar wat we erin zien en eruit halen is persoonlijk.

Hoe zal ik het zeggen?

Taal geeft minder ruimte voor interpretatie en is in die zin dus beperkter. Bovendien zijn we gebonden aan de woorden dat we tot onze beschikking hebben. We kunnen bijvoorbeeld lang niet alle emoties die we ervaren in woorden vatten. Eigenlijk zijn we met taal de hele dag aan het beschrijven wat we bedoelen. En dat gaat lang niet altijd van een leien dakje. Iedereen zoekt naar woorden en manieren om iets te zeggen. Dit komt tot uiting in zinnen als: ‘Hoe zal ik het noemen’, ‘Ik weet niet hoe ik het moet zeggen’ ‘Ik bedoelde eigenlijk…’ en die gouwe ouwe veelzeggende ‘ehhhhhhhh…’ die we in praktisch elke zin gebruiken. Maar dat betekent niet dat woorden per definitie tekortschieten. Het hangt er vanaf hoe je ze gebruikt. Ook woorden kunnen beelden oproepen.

Spreek tot de verbeelding

Als je beeldend schrijft, spreek je letterlijk en figuurlijk tot de verbeelding van je lezer. Beeldspraak is een stijlfiguur dat verschillende vormen kent. Ze verrijken je verhaal en zorgen ervoor dat je woorden doorwerken tot voorbij hun letterlijke betekenis. Ik ben hier groot fan van, want mits met mate, schets je zo met je woorden beelden, die net zo krachtig zijn als foto´s.

1. Vergelijkingen

Vergelijkingen brengen overeenkomst aan tussen twee of meer elementen. In plaats van een statement: ‘De man was kaal’, zeg je in een vergelijking bijvoorbeeld ‘De man was zo kaal als een biljartbal.’ Geijkte vergelijkingen zoals ‘honger als een paard’ en ‘zo plat als een dubbeltje’ zijn natuurlijk lang niet zo leuk als rake, zelfverzonnen constructies. ‘Als een sumo-worstelaar aan een all you can eat buffet’ spreekt bijvoorbeeld meer tot de verbeelding.

2. Tegenstellingen

Tegenstellingen werken op hetzelfde niveau, maar brengen juist contrast aan tussen zinnen of zinsdelen. Vergelijk bijvoorbeeld deze zinnen:

‘Als zorgverzekeraar verzekeren we je van goede zorg. We zetten ons in voor preventie en een gezonde leefstijl.’

‘Bij ons ben je niet alleen verzekerd van goede zorg, we zetten ons ook in voor preventie en een gezonde leefstijl.’

Je zet iets krachtiger neer met een tegenstelling en brengt een subtiele hiërarchie aan tussen zinnen of zinsdelen. In het laatste geval krijgt inzetten op preventie de nadruk, boven het verzekeren (want dat doet immers iedere verzekeraar).

3. Metaforen

Een metafoor is een vorm van een vergelijking. Metaforen zijn rijker dan vergelijkingen omdat je ze langer en breder kan interpreteren en omdat ze zich niet beperken tot één zin. Je geeft een woord of een woordcombinatie door een doelbewuste associatie een niet-letterlijke betekenis.

Het is beeldspraak in de breedste zin van het woord en ik ben er dol op. Ik gebruik het als sambal om verhalen tot leven te brengen. Zo vergeleek ik het schrijfproces al eens met het koken van een goede rendang, posten op LinkedIn met schuchtere klassenfeestjes van vroeger en optimaliseren op populaire zoektermen met
vissen in dezelfde vijver, terwijl alleen de eerste hengels beet hebben.

Geniet maar gebruik met mate

Zoals gezegd ben ik een liefhebber van beeldspraak. Ik hou van de beeldende kracht die je woorden ermee geeft. Het maakt teksten toegankelijker, aansprekender en relateerbaar. Tegelijkertijd probeer ik er niet in door te slaan. Beperk het aantal metaforen, vergelijkingen en tegenstellingen in je verhaal, anders verdwalen je lezers in een doolhof van spiegelbeelden (Ik weet het…metafoor;-).

Ook liggen clichés op de loer. Beeldspraak die te vaak gebruik wordt, verliest zijn beeldende kracht en wordt nietszeggend. Wees origineel, maak een vergelijking die niemand nog gemaakt heeft maar wel treffend is. Zoek de essentie, of overdrijf tot in het absurde.. beschrijf het zoals jij het ziet!

Geniet en ga los, spelen met taal is het leukste wat er is!

Vind je niet de woorden die je zoekt? Wij wel!